موزه مقاومت و سراسر نمای شهید حاج قاسم، بی نظیر ترین کلکسیون مقاومت در دنیا است
گفت و گو با مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در آستانه سالگرد سردار شهید حاج قاسم سلیمانی
موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تهران یکی از بزرگترین و در عین حال مدرن ترین موزه های جنگ غرب آسیا، با ترویج فرهنگ دفاع مقدس و مـقاومت به تحولات پیش از آغاز جنگ تحمیلی، چگونگی آغاز جنگ تحمیلی، عملیاتهای دفاع مقدس، نقش حضرت امام خمینی (ره) و ملت بزرگ ایران و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در دفاع مقدس از یک سو و نقش سازمانهای جهانی و کشورهای مختلف در جنگ تحمیلی واز دیگر سو پرداخته است. موزه ملی دفاع مقدس با رویکرد بازنمایی ایستادگی ملت های جهان در برابر استکبار و استبداد در قالب موزه مقاومت از مرزهای جغرافیایی جمهوری اسلامی عبور کرده و از غرب آسیا تا شاخ آفریقا را درون گفتمان مقاومت پیش روی بازدید کنندگان داخلی و خارجی قرار داده است. به مناسبت سالگرد سردارشهید حاج قاسم سلیمانی که "موزه مقاومت و نمایشگاه پایان حکومت داعش" با عنایت ویژه ایشان به ثمر نشست؛ با دکتر علی اصغر جعفری؛ مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس گفت و گویی انجام داده ایم که از نظر می گذرانید:
دکتر علی اصغر جعفری؛ مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در آستانه سالگرد ضمن گرامیداشت شهید بزرگوار سپهبد حاج قاسم سلیمانی گفت: مطمئن هستیم، روح متعالی این شهید والا مقام در جهت هدایت نسل جوان و جامعه اسلامی پویا تر و موثرتر از دوران حیاتشان است و عنایتشان را ان شا الله شامل حال ما خواهد کرد. به لطف الهی با افتتاح سراسر نما و موزه مقاومت شهید سلیمانی ظرفیت ارزشمندی برای معرفی چهره مقاومت، ایثار و فداکاری، از جان گذشتگی و حماسه بی بدیل رزمندگان جبهه مقاومت - در گستره جغرافیایی منطقه و خارج از منطقه- به شکل مناسب و زیبایی در منظر و معرض دید نسل جوان قرار گرفته تا به شناخت بهتری از جبهه مقاومت برسند.
مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس شکل گیری موزه و سراسر نمای مقاومت را مدیون هدایت و عنایت سردار سپهبد قاسم سلیمانی عنوان کرد و افزود: در سال 97 بحث شکل گیری موزه مقاومت را در دستور کار قرار دادیم. مکاتبه ای محضر سردار سلیمانی مبنی بر اینکه نسل جوان با مجاهدت ها و ایثارگری، ابعاد حماسه مقاومت، دلایل و ضرورت حضور مستشاری جمهوری اسلامی در حوزه مقاومت اسلامی بیشتر آشنا شوند؛ انجام گرفت و از ایشان در شکل گیری موزه مقاومت درخواست راهنمایی و کمک کردیم. سردار سلیمانی اصل موضوع را پذیرفتند و به معاونین خودشان دستور پیگیری موضوع را دادند. تقریبا تا اواسط سال 98 بیش از 60 جلسه با معاونین و کارشناسان مرتبط و معاونین ایشان گذاشتیم تا اینکه به یک سناریو در بحث شکل گیری موزه مقاومت رسیدیم و آن را خدمت سردار سلیمانی تقدیم و خوشبختانه سناریو مورد تایید آن بزرگوار قرار گرفت.
وی به نحوه اجرای سناریو اشاره کرد و گفت: با تاخیر در اجرای سناریو، نگران از بین رفتن آثار و بقایای مربوط به حوزه مقاومت در سوریه و عراق بودیم و این تعلل در کار باعث می شد تا ما نتوانیم ادوات و تجهیزات داعش را به ایران منتقل کنیم و در شکل گیری موزه مقاومت دچار مشکل شویم. مجددا مکاتبه ای با سردار شهید سلیمانی انجام گرفت و با دستور ویژه ایشان فصل جدیدی در شکل گیری موزه مقاومت آغاز شد.
دکتر علی اصغر جعفری با اشاره به "بی نظیر ترین کلکسیون مقاومت " در ادامه افزود: شهید سلیمانی مجددا دستور صریحی در این خصوص دادند و یکی از معاونان ارشد را مامور پیگیری کار کرد و با استقرار در موزه و شکل گیری جلسات هفتگی، بحمدلله کار شکل گرفت و امروز به عنوان بزرگترین و منحصر به فرد ترین کلکسیون تجهیزات غنیمتی داعش، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس را در حوزه مقاومت در دنیا بی نظیر کرده است. این تجهیزات با دستور شخص خود شهید سلیمانی از سوریه و عراق به ایران منتقل شد.
وی اظهار داشت: در حال حاضر دستیابی به این تجهیزات و ادوات جنگی غیر ممکن شده است و اگر ما دیرتر اقدام کرده بودیم و حاج قاسم دستور صریح نداده بود، امروز ما دستمان در موزه مقاومت خالی بود.
مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ضمن اشاره به آماده شدن و بهره برداری موزه "دو هفته قبل از شهادت سردار سلیمانی"، گفت: دوستان طراح نمایشگاه اعلام کردند، این کار یک ماه تاخیر بیفتد تا ما کار را به اتمام برسانیم و بعد سردار سلیمانی برای بازدید به موزه بیایند. بنابراین برای بازدید سردار از موزه در روز دوشنبه 16 دی ماه 98 قرار گذاشتیم تا اگر طراحی موزه را تایید کردند در دهه فجر سال 98 موزه مقاومت افتتاح شود که متاسفانه دست شقی ترین دشمنان اسلام و آمریکا این جنایت را موجب شد. و ایشان را چند روز قبل از بازدید از موزه مقاومت به شهادت رساندند و ما سعادت دیدار ایشان را در موزه و نظراتشان را نداشتیم. البته سردار قاآنی، یار و جانشین خلف سردارسلیمانی از موزه مقاومت بازدید کردند و نظراتی درباره موزه مقاومت ارایه کردند که ما آنها را اعمال کردیم. همچنین این مجموعه عظیم و بی نظیر با حضور سرلشکر باقری، رییس محترم ستاد کل نیروهای مسلحريا، فرمانده محترم کل ارتش، فرمانده محترم کل سپاه، فرمانده محترم نیروی انتظامی، وزیر محترم دفاع، فرمانده محترم سپاه قدس و دیگر فرماندهان عالی رتبه نیروهای مسلح افتتاح شد و امروز در معرض دید علاقه مندان قرار گرفته است.
دکتر جعفری شکل گیری نمایشگاه مقاومت را فاز اول آن عنوان کرد و اظهار داشت: در فاز اول موزه مقاومت عملا نمایشگاه بزرگی برپا شده است. با نخبگان و مشاوران طراح جلسات متعددی داشته ایم تا نمایشگاه مقاومت را به موزه مقاومت دائمی تبدیل کنیم. ان شا الله با طراحی سناریو، نمایشگاه مقاومت تبدیل به موزه دائمی خواهد شد. تا همه علاقه مندان خصوصا جوانان، پژوهشگران، محققین و نخبگان جهان اسلام از این مجموعه بازدید کنند.
وی "شهید سلیمانی" را مبدع شکل گیری موزه های دفاع مقدس استانی عنوان کرد و گفت: لازم به ذکر است فکر و ایده موزه های دفاع مقدس مرهون رهبر معظم انقلاب اسلامی، حضرت امام خامنه ای (مدظله العالی) است. ایشان دهه 60 و در کوران دفاع مقدس، مقطعی که مسئولیت ریاست جمهوری ایران را بر عهده داشتند؛ تیمی از کارشناسان را مامور کردند تا از موزه های جنگ کشورهایی چون کره، ویتنام و...بازدید کنند و موزه های مهم جنگ را ببینند تا طرحی برای ایجاد موزه های دفاع مقدس پایه ریزی کنند. ایشان در فرمایشاتشان تاکید فرمودند که جنگ تمام خواهد شد و ما بایستی بتوانیم دفاع مقدس را به نحو شایسته برای نسل بعد روایت کنیم. دستاورد تیم کارشناسان در بازدید از موزه های خارج از کشور، دستمایه ای برای مطالعات دفاع مقدس و شکل گیری موزه های دفاع مقدس شد. اولین موزه دفاع مقدس کشور به همت شهید قاسم سلیمانی در کرمان راه اندازی شد که قدیمی ترین موزه دفاع مقدس است. البته ما موزه های طبیعی چون موزه خرمشهر و موزه آبادان داریم که در همان فضا و جغرافیای دفاع مقدس ایجاد شده است اما نقش پیشگامی شهید سلیمانی در شکل گیری موزه های دفاع مقدس بی نظیر است.
دکتر جعفری در پاسخ به بحث توسعه موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در سال 1400 گفت: از سال 97 بحث توسعه موزه، در دستور کار قرار گرفت. با مطالعات اولیه در این زمنه مقرر شد پنج بخش موزه جدید؛ موزه انقلاب اسلامی، موزه نقش زنان در انقلاب و دفاع مقدس، موزه نقش تهران در دفاع مقدس، موزه مقاومت و موزه کودک را در موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس ایجاد کنیم. مطالعات و جانمایی این موزه ها انجام شده و چهارچوب سناریوی کار در سال 97 تا 98 به اتمام رسید. در سال 99 با اعلام فراخوانی شرکت هایی برای طراحی و ساخت موزه ها اعلام آمادگی کردند و شرکت های برگزیده برای هر کدام از موزه ها مشخص شد و در حال انجام کار هستند و تا پایان سال 99 عملا سناریو ها و طرح ساخت و توسعه این مجموعه از موزه ها آماده می شود.
وی سال 1400 را سال "توسعه فنی و زیر ساختی و محتوایی موزه" اعلام کرد و افزود: گام بعدی درخصوص فضای باز (محوطه بیرون) است که گروهی از طراحان و مهندسین کشور مشغول باز مهندسی و باز طراحی آن هستند و ان شالله تا پایان سال این طرح هم به اتمام خواهد رسید. بنابراین ما شاهد شکل گیری موزه های جدید، باز مهندسی فضای باز موزه – که به زیست دفاع مقدس نزدیک شود – هستیم و عملا کسی که وارد موزه می شود، حس لازم به آن منتقل شود و این امر جزو مطالبات رهبر معظم انقلاب اسلامی برای ارتقای حس دفاع مقدس در موزه است.
مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در ادامه گفت: طراحی و ایجاد مرکز اسناد و کتابخانه و مرکز پژوهش در دست اقدام است و عملیات آن تا پایان امسال شروع خواهد شد و تا سال آینده موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس، مجموعه مرکز پژوهش و اسناد دفاع مقدس را خواهد داشت.
دکتر علی اصغر جعفری در بخش توسعه موزه به ساخت مرکز رسانه ای و استودیو های رادیویی و تلویزیونی موزه اشاره کرد و افزود: حدود 30 درصد کار انجام گرفته است و امیدواریم تا بتوانیم سوم خرداد سال آینده استودیو ها به بهربرداری برسد. همچنین بحث توسعه مرکز همایش های بین المللی را در دست مطالعه داریم، نقشه های آن آماده شده است . ایجاد مسیر جداگانه ورود و خروج، ساخت حداقل سه سالن جدید و اتاق های کنفرانس و جلسات و کارگاه های آموزشی در طرح جدید پیش بینی و طراحی شده و ان شا الله عملیاتی و اجرایی می شود.
وی اظهار داشت: شکل گیری موزه جهاد سازندگی را در فضای باز باغ موزه ؛ با عنوان " سنگر سازان بی سنگر" در دست اقدام داریم. خوشبختانه با همت وزارت جهاد مجموعه ای از ادوات، تجهیزات و ماشین آلات جهاد سازندگی که بعد از دفاع مقدس نگهداری می شده در اختیار موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس قرار گرفته است تا ان شا الله بازسازی و ترمیم آنها آغاز شود و در فضای باز موزه جانمایی شوند. همچنین بخش ریلی (بخشی از واگن ها و ظرفیت های ریلی که در دفاع مقدس مورد استفاده بوده چون بیمارستان های ریلی، واگن های مسافری انتقال دهنده رزمنده ها و...) را با هماهنگی راه آهن جمهوری اسلامی در دست اجرا داریم تا بخش جدیدی در فضای بیرون موزه ایجاد کنیم. همچنین سال آینده در حوزه زیر ساخت ها؛ بخش "دیتا سنتر موزه" راه اندازی خواهد شد تا خدمات تخصصی به مجموعه های مرتبط ارایه دهد. این مباحث مواردی از بخش هایی توسعه فیزیکی و زیر ساختی موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس است.
دکتر علی اصغر جعفری؛ در پاسخ به سوال پیوند بین دو مجموعه موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس به عنوان معاون رییس بنیاد گفت: موزه های دفاع مقدس در کل کشور در تابعیت نیروهای مسلح و بنیاد حفظ آثار هستند بنابراین ضرورت دارد تا از ظرفیت های نیروهای مسلح و همکاری های بین بخشی موزه ها و همکاری های اسنادی، علمی و فرهنگی بتوانیم استفاده کنیم. این مهم باعث شد در ساختار نیروهای مسلح، موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس تعریف شود و مدیر عامل موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس به عنوان معاون رییس بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع در این ساختار دیده شود. البته این به معنای عهده داری وظایف جدید در بنیاد نیست بلکه مدیر عامل موزه در جایگاه معاون رییس بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع مقدس با همه مجموعه نیروهای مسلح می تواند مکاتبه کند و در ارتباط با آنها از ظرفیت نیروهای مسلح بهره ببرد و نیز با همه موزه های دفاع مقدس کشور ارتباط گیرد تا جایگاه رسمی برای بهره گیری از ظرفیت موزه های دفاع مقدس فراهم شود و تعامل شایسته ای برقرار کند.
وی اذعان داشت: در گذشته ناچار بودیم برای ارتباط با نیروهای مسلح و موزه های دفاع مقدس از طریق سایر مجموعه ها اقدام و مکاتبه کنیم و از آنها نتایج موضوعات را پیگیری کنیم اما در حال حاضر این واسطه از میان رفته است. مدیر عامل موزه با داشتن این جایگاه شخصا با همه مجموعه نیروهای مسلح جلسه برگزار می کند و با این روند کارهای اجرایی موزه سرعت بخشیده شد که این ظرفیت فوق العاده ای با درخواست رییس محترم بنیاد حفظ آثار و ارزش های دفاع از سرلشکر باقری اتفاق افتاد؛ و عملا دست مدیر عامل موزه در بهره گیری از نیروهای مسلح در موزه باز شد.
مدیر عامل موزه انقلاب و دفاع مقدس "بنیاد شهید حاج قاسم سلیمانی" را دارای ظرفیت فوق العاده ای عنوان کرد و گفت: ما با همه مجموعه های مرتبط با دفاع مقدس و انقلاب و مقاومت در ارتباط هستیم. در سطح کلان شهرتهران 18 موزه، باغ موزه، خانه موزه داریم که در حوزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس فعال هستند. موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با مجموعه سازمان های مرتبط با دفاع مقدس چه در داخل نیروهای مسلح و بیرون از آن تفاهم نامه دارد و فعالیت های مشترکی دنبال می کند. مجموعه بنیاد شهید حاج قاسم سلیمانی هم مجموعه بسیار ارزشمندی است که سعی داریم در آینده ای نزدیک تفاهم نامه ی مشترکی با آنها امضا کنیم. امروز شاهد تنها موزه مقاومت در دنیا هستیم که با عنایت آن شهید سلیمانی شکل گرفته است.
دکتر جعفری؛ به ظرفیت موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس در بحث ارتباطات و تبادل علمی دو طرفه با ایکوم و ایکومم جهانی – موزه های جنگ دنیا- اشاره کرد و اظهار داشت: موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس هم عضو ایکوم و هم ایکومم جهانی است و به اصطلاح می توان گفت اولین کشوردر منطقه هستیم که آموزش بین المللی را در سال 97 برگزار کردیم. در حال حاضر با ایکوم جهانی رایزنی هایی صورت گرفته تا مسئولیت آموزش موزه های منطقه را به موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس واگذار کنند و به عنوان محور آموزش بین المللی در منطقه غرب آسیا فعالیت کنیم.
وی در ادامه گفت: ضمن اینکه با موزه های جهانی ارتباطاتی داریم اما در حال حاضر پیگیر "راه اندازی اتحادیه بین المللی موزه های مقاومت" هستیم که با شکل گیری آن ظرفیت و فرصت های جدیدی پیش روی فراهم شود اما با همه موزه های جنگ دنیا در ارتباط هستیم تا از تجارب و ظرفیت هایشان بهره بگیریم و بازدید های دو طرفه ای داریم.
دکتر جعفری از انتشار "خبر افتتاح بخش جدیدی از موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس با نام "موزه مقاومت و پایان حکومت داعش" در نشریه تخصصی کمیته بین المللی موزه های نظامی "ایکوم" در جدیدترین شماره خود، دسامبر 2020" گفت: با توجه رویکرد موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس؛ سال گذشته مجله "ایکوم جهانی" در چهار صفحه به معرفی موزه انقلاب اسلامی و مقاومت پرداخته بود. ضمن اینکه ما دو سال پی در پی در بخش مدیریت و تعالی در بین کل موزه های بزرگ دولتی کشور مقام اول را به دست آوردیم و این ظرفیت باعث شد تا نگاه های بین المللی به موزه ارتقا یابد و به گزارش های پیاپی درباره موفقیت ها و دستاوردهای موزه و عملکرد آن در حوزه های مختلف از جمله مقاومت بپردازند.
وی افزود: معتقدیم مراودات و ارتباطات بین موزه ها اصل مهمی است و تفاهم نامه هایی بین موزه های ایران و خارج از کشور در حال شکل گیری است. همچنین دو موزه بزرگ مسکو به صورت کتبی درخواست تفاهم نامه ای مشترک بین موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس و موزه های بزرگ مسکو کرده است و این موضوع به نحوه عملکرد در موزه داری ما بر می گردد.
دکتر جعفری عنوان کرد: ارتباطات و تعامل دو سویه با موزه های جنگ دنیا، به بهره گیری تجارب ارزنده منتهی می شود. با توجه به اینکه موزه های جنگ دنیا از جنگ جهانی اول به این طرف شکل گرفته اند و تجارب خوبی کسب کرده اند بنابراین در دو سال گذشته همکاران ما موزه های جنگ دنیا را مطالعه کرده و دستاورد ها، موفقیت های آن ها و تجارب آنها را در موزه داری احصاء کرده اند. قطعا موزه های جنگ دنیا در بحث تعامل با مخاطب و اثر گذاری روی آنها، گنجینه های موزه داری و همچنین در حوزه های حرفه ای و فنی از ما تجربه بهتری دارند ولی موزه ما دربحث به کار گیری هنر و مفاهیم و نوآوری های حوزه پیام، شاید مشابهی در دنیا نداشته باشد. قطعا آنها در برخی از موارد از ما جلو تر هستند و تجارب خوبی دارند و ما از آنها بهره می بریم. ضمن اینکه ما امروز برای معرفی موزه حتما نیازمند این هستیم علاقه مندان موزه های جنگ دنیا موزه ملی دفاع مقدس ایران را بشناسند. دو سال گذشته، قبل از کرونا بازدید کنندگان خارجی موزه انقلاب اسلامی و دفاع مقدس 80 درصد رشد داشته است.
مدیر عامل موزه انقلاب و دفاع مقدس، در پایان گفت و گو به معرفی موزه در کتاب های گردشگری اروپا اشاره کرد و گفت: معرفی موزه در نشریه ها و مجلات تخصصی جهان نشان دهنده طراز ظرفیت بالای بازدید گردشگر های خارجی و موزه گردهای حرفه ای است. با مجموعه تورگردان ها گردش گران خارجی نشست و جلساتی برگزار کردیم تا ضمن آشنایی با عملکرد و دستاوردهای موزه؛ ظرفیتهای موزه را بیشتر بشناسند. بدین منظور شورای گردشگری ایجاد شده است و بزرگان گردشگری بخش خصوصی به معرفی در بین گردشگران خارجی کمک شایانی کردند و خوشبختانه ظرفیت فوق العاده ای فراهم شد اما کرونا در برنامه ها کمی وقفه ایجاد کرده اما امیدواریم آن را جبران کنیم.